Publish Date: 12.06.2014
İçindekiler
AB Referans tarihi, Birlik referans tarihi ……………………………………………………………………….. 3
Advers olay (AO), Advers deneyim………………………………………………………………………………. 3
Advers reaksiyon, Advers ilaç reaksiyonu (AİR), Şüpheli advers (ilaç) reaksiyon, Advers etki,
İstenmeyen etki ………………………………………………………………………………………………………….. 3
Asgari raporlanabilirlik kriterleri ………………………………………………………………………………….. 3
Beklenmeyen advers reaksiyon…………………………………………………………………………………….. 3
Bireysel olgu güvenlilik raporu (BOGR), Advers (ilaç) reaksiyon raporu ………………………….. 3
Ciddi advers reaksiyon ………………………………………………………………………………………………… 3
Devam eden sinyal ……………………………………………………………………………………………………… 4
Doz aşımı…………………………………………………………………………………………………………………… 4
Eksik bilgi …………………………………………………………………………………………………………………. 4
Farmakovijilans………………………………………………………………………………………………………….. 4
Farmakovijilans sistemi……………………………………………………………………………………………….. 5
Farmakovijilans sistemi ana dosyası ……………………………………………………………………………… 5
Farmakovijilans sisteminin kalitesi……………………………………………………………………………….. 5
Farmakovijilans sisteminin kalite sistemi ………………………………………………………………………. 5
Firma çekirdek güvenlilik bilgisi (FÇGB) ……………………………………………………………………… 5
Firma çekirdek veri formu (FÇVF)……………………………………………………………………………….. 5
Güvenlilik sorunu, Güvenlilik endişesi………………………………………………………………………….. 5
Hedef popülasyon (tedavi), Hedef tedavi popülasyonu ……………………………………………………. 5
İlaç……………………………………………………………………………………………………………………………. 5
İlacın kötüye kullanılması ……………………………………………………………………………………………. 6
İlaç kullanımı ile ilgili riskler……………………………………………………………………………………….. 6
İlaç suistimali …………………………………………………………………………………………………………….. 6
İlacın yasadışı amaçlarla kötüye kullanılması…………………………………………………………………. 6
Kalite gereklilikleri …………………………………………………………………………………………………….. 6
Kalite iyileştirmeleri……………………………………………………………………………………………………. 6
Kalite kontrol ve güvence…………………………………………………………………………………………….. 6
Kalite planlaması………………………………………………………………………………………………………… 6
Kaliteye uyunç……………………………………………………………………………………………………………. 6
Kapanışı yapılmış sinyal ……………………………………………………………………………………………… 6
Kriz…………………………………………………………………………………………………………………………… 6
Mesleki maruziyet ………………………………………………………………………………………………………. 7
Önemli Olay ………………………………………………………………………………………………………………. 7
Önemli tanımlanmış risk ve önemli potansiyel risk…………………………………………………………. 7
Periyodik yarar/risk değerlendirme raporu (PYRDR) ……………………………………………………… 7
2
Potansiyel risk ……………………………………………………………………………………………………………. 7
Referans güvenlilik bilgisi …………………………………………………………………………………………… 8
Risk…………………………………………………………………………………………………………………………… 8
Risk minimizasyon faaliyeti, risk minimizasyon tedbiri, riski en aza indirme faaliyeti ………… 8
Risk yönetim planı (RYP) ……………………………………………………………………………………………. 8
Risk yönetim sistemi …………………………………………………………………………………………………… 8
Ruhsatlandırma sonrası güvenlilik çalışması ………………………………………………………………….. 8
Sağlık mesleği mensubu………………………………………………………………………………………………. 8
Sağlık mesleği mensuplarıyla doğrudan iletişim (SMMDİ) ……………………………………………… 9
Sinyal………………………………………………………………………………………………………………………… 9
Sinyal validasyonu ……………………………………………………………………………………………………… 9
Sinyal yönetme süreci …………………………………………………………………………………………………. 9
Spontan bildirim, Spontan rapor …………………………………………………………………………………… 9
Talep edilen kaynaklardan alınan bireysel olgu güvenlilik raporları………………………………….. 9
Tamamlanmış klinik çalışma ……………………………………………………………………………………… 10
Tanımlanmış risk………………………………………………………………………………………………………. 10
Tüketici……………………………………………………………………………………………………………………. 10
Türkiye’de iyi farmakovijilans uygulamaları (İFU)……………………………………………………….. 10
Uluslararası doğum tarihi …………………………………………………………………………………………… 10
Uluslararası geliştirme doğum tarihi ……………………………………………………………………………. 10
Valide edilmiş sinyal…………………………………………………………………………………………………. 10
Veri kilit noktası……………………………………………………………………………………………………….. 10
Yarar/risk dengesi …………………………………………………………………………………………………….. 11
Yeni tanımlanmış sinyal…………………………………………………………………………………………….. 11
Yoklama ………………………………………………………………………………………………………………….. 11
Yoklama bulgu(lar)ı ………………………………………………………………………………………………….. 11
Yoklama planı ………………………………………………………………………………………………………….. 11
Yoklama programı…………………………………………………………………………………………………….. 11
Yoklama tavsiyesi …………………………………………………………………………………………………….. 11
3
AB Referans tarihi, Birlik referans tarihi
Aynı etkin maddeyi ya da aynı etkin madde kombinasyonunu içeren ilaçlarda, söz konusu
etkin madde ya da etkin madde kombinasyonunu içeren bir ilacın AB’de ilk ruhsatlandırıldığı
tarih ya da bu tarihin tespit edilemediği durumlarda, söz konusu etkin madde ya da etkin
madde kombinasyonunu içeren bir ilacın bilinen en erken ruhsatlandırma tarihidir.
Advers olay (AO), Advers deneyim
İlaç uygulanan bir hastada veya klinik çalışma gönüllüsünde ortaya çıkan istenmeyen ve söz
konusu tedavi ile arasında mutlaka bir nedensellik ilişkisi bulunmayan tıbbi olaydır.
Dolayısıyla, ilaçla ilişkili olup olmadığından bağımsız olarak, o ilacın kullanımıyla zamansal
ilişkisi bulunan, tüm olumsuz veya amaçlanmamış belirti (örn; anormal bir laboratuvar
bulgusu), semptom veya hastalıklar advers olay olarak değerlendirilebilmektedir.
Advers reaksiyon, Advers ilaç reaksiyonu (AİR), Şüpheli advers (ilaç) reaksiyon, Advers
etki, İstenmeyen etki
Bir ilaca karşı gelişen zararlı ve amaçlanmayan cevaptır [İlaçların Güvenliliği Hakkında
Yönetmelik Madde 4(1)a].
Bu bağlamda ‘cevap’ terimi, ilaç ile advers olay arasında nedensellik ilişkisi bulunduğuna dair
en azından makul bir olasılık bulunduğu anlamını taşımaktadır.
Ürünün ruhsat şartları dahilinde ya da dışında kullanımından kaynaklanan ya da mesleki
maruziyet sonucu ortaya çıkan advers reaksiyonlardır. İlacın ruhsat dışı kullanımı; endikasyon
dışı kullanımı, aşırı doz kullanımı, kötüye kullanımı, suistimali ve kullanım hatalarını
kapsamaktadır.
Asgari raporlanabilirlik kriterleri
Şüpheli advers reaksiyon olgularının bildirilmesi bağlamında, bir olguya ilişkin bildirilmesi
gereken asgari veriler şunlardır: tanımlanabilir bir raportör, tanımlanabilir bir hasta, bir advers
reaksiyon ve şüpheli ilaç.
Beklenmeyen advers reaksiyon
İlaca ait kısa ürün bilgileri ile nitelik, şiddet veya sonlanım açısından uyumlu olmayan advers
reaksiyondur [İlaçların Güvenliliği Hakkında Yönetmelik Madde 4(1)c].
Kısa ürün bilgilerinde (KÜB) belirtilen ancak bu ürünle oluştuğu özellikle tanımlanmış
olmayan sınıfla ilgili reaksiyonları da kapsamaktadır.
Bireysel olgu güvenlilik raporu (BOGR), Advers (ilaç) reaksiyon raporu
Tek bir hastada belli bir zaman noktasında belli bir ilaca karşı gelişen bir veya birden fazla
şüpheli advers reaksiyonu bildirirken kullanılan belirli format ve içeriğe sahip raporu ifade
eder.
Ciddi advers reaksiyon
Ciddi advers reaksiyon, ölüme, hayati tehlikeye, hastaneye yatmaya veya hastanede kalma
süresinin uzamasına, kalıcı veya önemli bir sakatlığa veya maluliyete, doğumsal anomaliye
veya kusura neden olan advers reaksiyonlardır. [İlaçların Güvenliliği Hakkında Yönetmelik
Madde 4(1)d].
Bir olgunun ciddiyetini belirlemek için, advers reaksiyon sırasındaki özellikler/sonuçlar
dikkate alınmalıdır. Örneğin, “yaşamı tehdit edici” ifadesi, reaksiyon meydana geldiği sırada
4
hastanın ölüm riski altında olduğu bir reaksiyon anlamına gelir; daha şiddetli olsaydı ölüme
neden olabilecek olan bir reaksiyon bu tanıma dahil değildir.
Diğer durumların ciddi reaksiyonlar olarak kabul edilip edilmeyeceğine karar verilirken tıbbi
ve bilimsel yargıya başvurulmalıdır. Bazı tıbbi olaylar, hastayı tehlikeye atabilir ya da
yukarıdaki sonuçlardan birinin önlenmesi için bir müdahale gerektirebilir. Bu tür önemli tıbbi
olaylar “ciddi” olarak kabul edilmelidir. Bu durumlara örnek olarak; alerjik bronkospazm için
acil serviste ya da evde yoğun tedavi görülmesi, hastaneye yatışa neden olmayan kan
diskrazileri, konvülsiyonlar ya da ilaca bağımlılık gelişmesi veya ilacın suistimal edilmesi
verilebilir.
Bulaşıcı bir ajanın bir tıbbi ürün yoluyla bulaştığı şüphesi de ciddi advers reaksiyon olarak
değerlendirilmektedir.
Devam eden sinyal
Periyodik yarar/risk değerlendirme raporlarında veri kilit noktasında değerlendirmeleri hala
devam etmekte olan sinyallerdir.
Bu tanım, periyodik güvenlilik güncelleme raporları için de geçerlidir.
Doz aşımı
Uygulama başına ya da kümülatif olarak, Kurum tarafından onaylı kısa ürün bilgilerine
(KÜB) göre tavsiye edilen maksimum dozun üzerindeki miktarda ilaç kullanılmasını ifade
eder. Doz aşımı olup olmadığının anlaşılması için mutlaka klinik değerlendirmeye
başvurulmalıdır.
Eksik bilgi
Güvenlilikle veya belirli hasta popülasyonlarıyla ilgili klinik olarak önemli olabilecek
konularda bilginin eksik olmasını ifade eder.
Önemli eksik bilgi pazarlanan ürünü kullanan popülasyonlarla ya da spesifik güvenlilik
sorunlarıyla ilgili bilgilerdeki kritik noksanlıklar olarak tanımlanmıştır [(Uluslararası Uyum
Konferansı; International Conference of Harmonization (ICH))].
Farmakovijilans
Advers reaksiyonların ve ilaçla ilgili diğer sorunların tespit edilmesi, değerlendirilmesi,
anlaşılması ve önlenmesine yönelik yürütülen faaliyetler ve bilimsel çalışmalardır [İlaçların
Güvenliliği Hakkında Yönetmelik Madde 4(1)e].
Bu genel tanıma uygun olarak, ilgili düzenlemelere göre farmakovijilans faaliyetlerinin
dayandırılması gereken ana amaçlar şunlardır:
Ruhsatlı ilaçların ruhsat şartları dahilinde ya da haricinde kullanılmasından
kaynaklanan ya da mesleki maruziyet nedeniyle ortaya çıkan advers reaksiyonların
zararlarının önlenmesi.
Özellikle, ilaçların güvenliliği hakkında hastalara, sağlık mesleği mensuplarına ve
kamuoyuna zamanında bilgiler sunmak yoluyla, ilaçların güvenli ve etkili bir biçimde
kullanılmasının teşvik edilmesi.
Dolayısıyla, farmakovijilans hastaların ve halk sağlığının korunmasına katkıda bulunan bir
faaliyettir.
5
Farmakovijilans sistemi
Ruhsat sahipleri ve başvuru sahipleri, Kurum ve diğer kuruluşlar tarafından İlaçların
Güvenliliği Hakkında Yönetmelik’te belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesi
için kullanılan ve ilaçların güvenliliğini izleyerek yarar/risk dengesinde olabilecek tüm
değişiklikleri tespit etmek üzere tasarlanmış olan sistemdir [İlaçların Güvenliliği Hakkında
Yönetmelik Madde 4(1)ğ].
Farmakovijilans sistemi ana dosyası
Bir veya birden fazla ilaca ilişkin olarak ruhsat sahibi tarafından kullanılan farmakovijilans
sisteminin detaylı tanımını içeren dosyadır [İlaçların Güvenliliği Hakkında Yönetmelik
Madde 4(1)h].
Farmakovijilans sisteminin kalitesi
Farmakovijilans sisteminin tahmin edilen olasılıklar çerçevesinde farmakovijilansın amaçları
ile uyumlu çıktılar elde etmek için kullanılan bütün öğeleridir.
Farmakovijilans sisteminin kalite sistemi
Farmakovijilans sisteminin organizasyonel yapısını, sorumlulukları, işlemleri, süreçleri,
kaynakları, kaynak yönetimini, uyunç yönetimini ve kayıt yönetimini ifade eder.
Kalite sistemi, farmakovijilans sisteminin bir parçasıdır.
Firma çekirdek güvenlilik bilgisi (FÇGB)
İlaçlar için, düzenleyici otoritenin özel olarak değişiklik istediği durumlar istisna olmak üzere,
ruhsat sahibinin ilacı pazarladığı tüm ülkeler için listelenmiş olarak bulundurmak zorunda
olduğu, ruhsat sahibi tarafından hazırlanan firma çekirdek veri formunun içerdiği güvenlilik
bilgisinin tamamı.
Ruhsatlı ilaçlarla ilgili olarak yapılan periyodik bildirimlerde “listelenmiş” ve “listelenmemiş”
terimlerine esas oluşturan referans bilgidir. Ancak, hızlandırılmış bildirimlerdeki “beklenen”
ve “beklenmeyen” terimleri için referans oluşturmamaktadır.
Firma çekirdek veri formu (FÇVF)
Ruhsat sahibi tarafından hazırlanmış ve ilacın güvenliliği ile ilgili bilgilere ilave olarak ilacın
endikasyonlarını, dozunu, farmakolojisini ve ilaçla ilgili diğer bilgileri içeren belge.
Güvenlilik sorunu, Güvenlilik endişesi
Önemli tanımlanmış risk, önemli potansiyel risk ya da eksik bilgilerdir.
Hedef popülasyon (tedavi), Hedef tedavi popülasyonu
Onaylı ürün bilgilerinde yer alan endikasyon(lar)a ve kontrendikasyonlara uygun olarak,
ilaçla tedavi edilebilecek hastalardır.
İlaç
İnsanlarda bir hastalığı teşhis etme, tedavi etme ya da önleme özelliğine sahip olduğu
belirtilerek sunulan ya da farmakolojik, immünolojik ya da metabolik bir reaksiyon yoluyla
bir fizyolojik fonksiyonu eski haline döndürmek, düzeltmek, değiştirmek amacıyla insanlarda
kullanılan madde veya maddeler kombinasyonudur [İlaçların Güvenliliği Hakkında
Yönetmelik Madde 4(1)i].
6
İlacın kötüye kullanılması
Bir ilacın kasten ve uygun olmayan bir şekilde onaylı ürün bilgilerine aykırı kullanılmasıdır.
İlaç kullanımı ile ilgili riskler
Hastaların sağlığı ya da halk sağlığı bakımından bir ilaçla ilgili kalite, güvenlilik ya da
etkililikle ilgili riskle, çevre üzerinde istenmeyen etkilere neden olabilecek riskler.
İlaç suistimali
Zararlı fiziksel veya psikolojik etkilerin eşlik ettiği, sürekli veya aralıklı olarak kasıtlı aşırı
ilaç kullanımıdır [İlaçların Güvenliliği Hakkında Yönetmelik Madde 4(1)j].
İlacın yasadışı amaçlarla kötüye kullanılması
Yasadışı amaçlarla kötüye kullanma, ilacın başka bir insanda bir etki yaratmak amacıyla
kasten kötüye kullanılması şeklinde ek bir anlamı da içermektedir. Diğerlerin yanı sıra bu,
ilaçların eğlence amaçlı olarak diğer kişilere satılmasını ve bir ilacın saldırı gerçekleştirmek
için kullanılmasını da içermektedir.
Kalite gereklilikleri
Arzu edilen sonuçlara ya da kalite amaçlarına ulaşılmasını sağlayacak sistem özellikleridir.
Kalite iyileştirmeleri
Gerektiğinde yapı ve süreçlerin düzeltilmesi ve iyileştirilmesidir. Bu tanım, kalite
gerekliliklerinin yerine getirilmesi bağlamında geçerlidir.
Kalite kontrol ve güvence
Yapı ve süreçlerin ne kadar etkili bir biçimde oluşturulduğunun ve süreçlerinin ne kadar etkili
bir biçimde yürütüldüğünün izlenmesi ve değerlendirilmesidir.
Bu tanım, kalite gerekliliklerinin yerine getirilmesi bağlamında geçerlidir.
Kalite planlaması
Yapılar kurulması, bütünleşik ve tutarlı süreçler planlanmasıdır.
Bu tanım, kalite gerekliliklerinin yerine getirilmesi bağlamında geçerlidir.
Kaliteye uyunç
Görev ve sorumlulukların kalite gerekliliklerine uygun olarak yerine getirilmesidir.
Kapanışı yapılmış sinyal
Periyodik yarar/risk değerlendirme raporlarında, bildirim dönemi zarfında değerlendirmesi
tamamlanmış olan sinyallerdir.
Bu tanım periyodik güvenlilik güncelleme raporları için de geçerlidir.
Kriz
Bu kılavuz bağlamında ilişkili risklerin değerlendirilmesinden sonra Kurum ve ruhsat sahibi
arasında acil ve koordineli aksiyon ve kontrol gerektiren durum.
7
Mesleki maruziyet
İlaca profesyonel ya da profesyonel olmayan bir meslek nedeniyle maruz kalınmasını ifade
eder.
Önemli Olay
Kamusal alanda olsun olmasın ruhsatlı ilaç(lar)la ilgili olarak halk sağlığı üzerinde ciddi etkisi
olabilecek bir olayın olduğu ya da yeni bir bilginin ortaya çıktığı durum.
Önemli olay kalite, etkililik ya da güvenlilik endişeleri ile ilgili olabileceği gibi daha çok
güvenlilik ve/veya kalite (ve muhtemelen arz sıkıntısının ardından) sorunları ile ilişkilidir.
Buna ilave olarak, ilk bakışta halk sağlığı üzerinde ciddi bir etkisi var gibi gözükmeyen ancak
kamusal alanda medyanın dikkatini çekmiş olsun olmasın ilaçla ilgili olarak halk üzerinde
ciddi endişeler yaratan durumlar önemli olay olarak değerlendirilmelidir. Keza, ilacın usulüne
uygun kullanımı üzerinde olumsuz etkileri olabilecek diğer durumlar (örn; hastaların ilaçlarını
bırakmalarıyla sonuçlanan) da bu terimin tanımı içine girer.
Önemli tanımlanmış risk ve önemli potansiyel risk
İlacın yarar/risk dengesini etkileyebilecek ya da halk sağlığı açısından sonuçlar doğurabilecek
tanımlanmış ya da olası risklerdir.
Nelerin önemli risk teşkil ettiği; riskin birey üzerindeki etkisi, ciddiyet derecesi ve halk
sağlığına olan etkisi gibi birçok faktöre bağlıdır. Normalde, ürün bilgilerinin
kontrendikasyonlar ve uyarılar önlemler bölümünde belirtilen tüm risklerin önemli olduğu
düşünülmelidir.
Periyodik yarar/risk değerlendirme raporu (PYRDR)
Ruhsat sahibinin, ruhsat sonrası dönemde tanımlanan zamanlarda belli bir formatta hazırladığı
ve ilacın yarar/risk dengesine ilişkin değerlendirmeyi içeren rapordur [İlaçların Güvenliliği
Hakkında Yönetmelik Madde 4(1)m].
Periyodik yarar/risk değerlendirme raporlarında Modül II’de tanımlanan formata uyulmak
zorundadır.
Potansiyel risk
Söz konusu ilaçla ilişkisi açısından şüphe oluşturacak bazı dayanakların bulunduğu, ancak bu
ilişkinin henüz teyit edilmediği istenmeyen olaylardır.
Aşağıda bazı örnekler verilmektedir:
Klinik çalışmalarda gözlenmeyen ya da çözümlenmeyen klinik dışı toksikolojik
bulgular.
Klinik çalışmalarda ya da epidemiyolojik çalışmalarda gözlenen ve ilgili parametreler
yönünden karşılaştırma grubu ile aradaki farkın büyüklüğünün bir nedensellik ilişkisi
bulunduğu konusunda şüphe doğurduğu, ancak böyle bir ilişki bulunduğunu öne
sürmeye yetmediği advers olaylar.
Spontan advers reaksiyon bildirim sisteminden gelen sinyaller.
Aynı sınıftaki diğer etkin maddelerle ilişkili olduğu bilinen ya da ilacın özellikleri
dikkate alındığında gerçekleşmesi beklenebilecek olaylar.
8
Referans güvenlilik bilgisi
Periyodik yarar/risk değerlendirme raporlarında, ilaçlar için, düzenleyici otoritenin özel olarak
değişiklik istediği durumlar istisna olmak üzere, ruhsat sahibi tarafından hazırlanan ve ruhsat
sahibinin ilacı pazarladığı tüm ülkeler için listelenmiş olarak bulundurmak zorunda olduğu
referans ürün bilgisinde (örneğin firma çekirdek veri formu) yer alan güvenlilik bilgisinin
tamamı
Ruhsat sahibinin periyodik yarar/risk değerlendirme raporu için hazırladığı referans ürün
bilgisinde yer alan bilgilerin alt kümesidir. Referans ürün bilgisinin firma çekirdek formu
olduğu durumlarda, referans güvenlilik bilgisi firma çekirdek güvenlilik bilgisidir.
Risk
Hasta sağlığı veya halk sağlığı yönünden ilacın kalitesi, güvenliliği ya da etkililiği ile ilgili ve
ayrıca çevre açısından arzu edilmeyen her türlü risk [İlaçların Güvenliliği Hakkında
Yönetmelik Madde 4(1)n].
Risk minimizasyon faaliyeti, risk minimizasyon tedbiri, riski en aza indirme faaliyeti
İlaca maruz kalınmasıyla ilişkilendirilen bir advers reaksiyonun ortaya çıkmasını önleme,
meydana gelme olasılığını azaltma ya da oluşursa, şiddetini azaltma amacı taşıyan halk sağlığı
müdahaleleridir.
Bu faaliyetler rutin risk minimizasyon faaliyetlerinden (örn; ürün bilgisi gibi) ya da ilave risk
minimizasyon faaliyetlerinden (örn; sağlık mesleği mensuplarıyla ya da hastalarla iletişim/
eğitici materyaller) oluşabilir.
Risk yönetim planı (RYP)
Risk yönetim sisteminin ayrıntılı açıklamasıdır [İlaçların Güvenliliği Hakkında Yönetmelik
Madde 4(1)ö].
Bu amaçla; RYP söz konusu ilaç(lar)ın güvenlilik profilini belirlemeli ve tanımlamalı, söz
konusu ilaç(lar)ın güvenlilik profilinin daha detaylı tanımlanması için yol göstermeli, ilaç ile
ilişkilendirilen riskleri önlemek ya da en aza indirmek için gerekli tedbirleri belgelemeli ve bu
çerçevede söz konu müdahalelerin etkinliğine ilişin bir değerlendirmeye de yer vermeli ve
varsa ruhsat sonrası Kurum tarafından istenilen yükümlülükleri yerine getirmek üzere yaptığı
faaliyetleri belgelemelidir.
Risk yönetim sistemi
Bir ilaçla ilgili riskleri tespit etmek, tanımlamak, önlemek ya da en aza indirmek için
tasarlanmış ve bu müdahalelerin etkinliğine dair bir değerlendirmeyi de içine alan bir dizi
farmakovijilans faaliyeti ve müdahalesidir [İlaçların Güvenliliği Hakkında Yönetmelik Madde
4(1)ö].
Ruhsatlandırma sonrası güvenlilik çalışması
Ruhsatlı bir ilacın güvenliliğini tehdit edebilecek risklerini tespit ederek, tanımlayarak ve
risklerin boyutunu belirleyerek ilacın güvenlilik profilini teyit etmek ya da risk yönetim
tedbirlerinin etkinliğini ölçmek amacıyla yürütülen çalışmalardır [İlaçların Güvenliliği
Hakkında Yönetmelik Madde 4(1)p].
Ruhsat sonrası güvenlilik çalışması, girişimsel klinik çalışma olabileceği gibi gözlemsel,
girişimsel olmayan bir çalışma tasarımına sahip de olabilir.
Sağlık mesleği mensubu
Şüpheli advers reaksiyonların bildirilmesi bağlamında; hekim, eczacı, diş hekimi, hemşire ve
ebeleri [İlaçların Güvenliliği Hakkında Yönetmelik Madde 4(1)r] ifade eder.
9
Sağlık mesleği mensuplarıyla doğrudan iletişim (SMMDİ)
Ruhsat sahibi veya Kurum tarafından sağlık mesleği mensuplarına doğrudan iletilen ve onları
ilaçlarla ilgili olarak belli bazı aksiyonları almaları ve günlük çalışmalarını bu yeni duruma
uyarlamaları için bilgilendiren mektup.
SMMDİ sağlık mesleği mensuplarının sorularına cevaben oluşturulan mektuplar değildir.
Sinyal
Gözlemler ve deneyler de dahil olmak üzere bir veya birden fazla kaynaktan alınan, bir
müdahale ile bir veya birden fazla olay arasında olumlu ya da olumsuz olası yeni bir
nedensellik ilişkisi bulunduğunu ya da bilinen bir nedensellik ilişkisinin yeni bir boyut
kazandığını düşündüren ve doğrulayıcı işlem gerektiren bilgilerdir [İlaçların Güvenliliği
Hakkında Yönetmelik Madde 4(1)s].
Sinyal validasyonu
Eldeki mevcut belgelerin, yeni olası bir nedensellik ilişkisi ya da bilinen bir ilişkinin yeni bir
boyutu bulunduğunu gösteren yeterli kanıtları içerdiğini ve bu itibarla sinyalin daha detaylı
araştırılmasını haklı kıldığını doğrulamak amacıyla, saptanan bir sinyali destekleyen verilerin
değerlendirildiği süreçtir.
Sinyal yönetme süreci
Şu faaliyetleri kapsar: Sinyali saptama, sinyalin validasyonu, sinyalin doğrulanması, sinyal
analizi ve öncelik tespiti, sinyalin değerlendirilmesi ve aksiyon tavsiye edilmesi.
Bu süreç, BOGR’lere, aktif gözetim sistemlerine veya çalışmalardan elde edilen toplu
verilere, literatür bilgisine ve diğer veri kaynaklarına dayanılarak etkin madde ya da ilaçla
ilişkili olabilecek yeni risklerin varlığını ya da bilinen risklerde değişiklik olup olmadığını
belirlemek için yapılan bir dizi faaliyettir.
Spontan bildirim, Spontan rapor
Bir sağlık mesleği mensubu ya da tüketici tarafından Kuruma ya da ruhsat sahibine özellikle
talep edilmeden iletilen, bir veya birden fazla ilaç verilen bir hastada oluşan bir veya birden
fazla advers reaksiyonun tarif edildiği ve bir çalışmadan ya da organize veri toplama
programından kaynaklanmayan bilgilerdir [İlaçların Güvenliliği Hakkında Yönetmelik Madde
4(1)t].
Bu bağlamda, advers reaksiyon terimi, şüphelenilen bir advers reaksiyona atıfta
bulunmaktadır.
Sağlık mesleği mensuplarına yönelik doğrudan iletişim, basında çıkan bir haber ya da sağlık
mesleği mensuplarına ürün tanıtım elemanları tarafından soru yöneltilmesi gibi belli
durumlarda, uyaranlı bildirim gerçekleşebilir ve böyle durumlarda iletilen advers reaksiyon
raporları da, yukarıdaki tanıma uymak kaydıyla, spontan rapor olarak kabul edilir. Bildirimi,
hasta ya da tüketici örgütlerinin üyelerine yaptıkları çağrılar da tetikleyebilir.
Talep edilen kaynaklardan alınan bireysel olgu güvenlilik raporları
Klinik çalışmalar, girişimsel olmayan çalışmalar kayıtlar, endikasyon dışı veya şahsi tedavi
amacıyla kullanım, insani amaçlı ilaca erken erişim programı, diğer hasta destek ve hastalık
yönetme programları, hastalara ve sağlık mesleği mensuplarına yönelik anketler ya da etkililik
veya hasta uyuncu konusunda bilgi toplanmasını da içine alan, organize veri toplama
sistemleridir. Güvenlilik bildirimleri açısından, talep edilen raporlar spontan değil, çalışma
kaynaklı bireysel olgu güvenlilik raporu olarak kabul edilmeli ve dolayısıyla ruhsat sahibi ya
da bir sağlık mesleği mensubu tarafından uygun bir nedensellik değerlendirmesi yapılmalıdır.
10
Tamamlanmış klinik çalışma
Klinik çalışma raporu düzenlenmiş olan çalışmalardır.
Tanımlanmış risk
Söz konusu ilaçla ilişkili olduğuna dair yeterli kanıt bulunan istenmeyen olaylardır.
Aşağıda bazı örnekler verilmektedir:
Klinik dışı çalışmalarda yeterli ölçüde gösterilen ve klinik verilerle de teyit edilen
advers reaksiyonlar,
İyi tasarlanmış klinik çalışmalarda ya da epidemiyolojik çalışmalarda gözlenen ve
ilgili parametreler yönünden karşılaştırma grubu ile aradaki farkın büyüklüğünün bir
nedensellik ilişkisini düşündürdüğü advers reaksiyonlar,
İyi belgelenmiş bir dizi spontan raporun düşündürdüğü, nedenselliğin zamansal ilişki
ve anafilaktik reaksiyonlar ile uygulama bölgesi reaksiyonlarında olduğu gibi makul
bir biyolojik mekanizma ile desteklendiği advers reaksiyonlar
Kısa ürün bilgilerinin (KÜB) 4.8. bölümünde belirtilen advers reaksiyonlar da tanımlanmış
risk olarak kabul edilmektedir. Ancak KÜB’de belirtildiği halde bu ilaçla gerçekleştiği
spesifik olarak tanımlanmayan sınıfla ilgili reaksiyonlar bunların dışındadır (bunlar potansiyel
risk olarak kabul edilir).
Tüketici
Şüpheli advers reaksiyonların bildirilmesi bağlamında; hasta ya da bir hastanın avukatı,
arkadaşı ya da akrabası/ebeveyni/çocuğu gibi sağlık mesleği mensubu olmayan kişilerdir
[İlaçların Güvenliliği Hakkında Yönetmelik Madde 4(1)v].
Türkiye’de iyi farmakovijilans uygulamaları (İFU)
Ülkemizde farmakovijilans faaliyetlerinin yürütülmesiyle ilgili olarak, ruhsat sahiplerinin,
sözleşmeli farmakovijilans hizmet kuruluşlarının ve Kurumun tabi oldukları kurallar
bütünüdür.
Uluslararası doğum tarihi
Etkin madde içeren herhangi bir ürün için, dünyada herhangi bir ülkede herhangi bir firmaya
ilk defa ruhsat verilen tarihtir.
Uluslararası geliştirme doğum tarihi
Herhangi bir ülkede girişimsel bir klinik çalışma yürütmek için ilk onay (ya da izin) alınma
tarihidir.
Valide edilmiş sinyal
Saptanan sinyali destekleyen verilerin değerlendirildiği sinyal validasyon sürecinde, sinyale
ilişkin yeni olası bir nedensellik ilişkisi ya da bilinen bir ilişkinin yeni bir boyutu bulunduğu
yönünde yeterli kanıt içeren ve dolayısıyla sinyali daha detaylı araştırmayı haklı kılan yeterli
belge bulunduğu doğrulanan sinyallerdir.
Veri kilit noktası
Periyodik güvenlilik güncelleme raporu (PGGR) söz konusu olduğunda; PGGR’de yer
verilecek veriler için tespit edilen veri kesim tarihidir.
Periyodik Yarar/Risk Değerlendirme Raporu (PYRDR) söz konusu olduğunda; PYRDR’de
yer verilecek veriler için uluslararası doğum tarihini baz alarak tespit edilen kesim tarihidir.
11
Tarih, gün ve ayı da içermektedir.
Yarar/risk dengesi
Bir ilacın tedavi edici etkilerinin, ilacın hastaların sağlığı ya da halk sağlığı açısından
oluşturduğu tüm kalite, güvenlilik ve etkililik riskleri ile birlikte değerlendirilmesidir
[İlaçların Güvenliliği Hakkında Yönetmelik Madde 4(1)y].
Yeni tanımlanmış sinyal
Periyodik yarar/risk değerlendirme raporlarında, bildirim dönemi zarfında ilk defa tespit
edilen ve daha ileri tedbirleri ya da değerlendirmeleri gerektiren sinyallerdir.
Bu tanım aynı zamanda daha önce kapanmış ancak bildirim dönemi zarfında yeni bilgilerin
ulaştığı ve daha ileri tedbirleri ya da değerlendirmeleri gerektiren sinyallerdir
Aynı tanım, periyodik güvenlilik güncelleme raporları için de geçerlidir.
Yoklama
Yoklamaya dair kanıtların elde edildiği ve bu kanıtların yoklama kriterlerini ne ölçüde
karşılandığının belirlenmesi için objektif olarak değerlendirildiği sistematik, disiplinli,
bağımsız ve belgelenmiş süreçtir.
Yoklama bulgu(lar)ı
Elde edilen yoklama kanıtlarının yoklama kriterlerine karşı değerlendirilmesinin sonuçlarıdır.
Yoklama kanıtları, esas olarak yoklama sırasında elde edilen kümülatif bilgilerden oluşmakta
olup, yoklamayı yapan kişinin değerlendirmesini desteklemesi açısından önem taşımaktadır.
Yoklama planı
Her bir yoklama için planların ve faaliyetlerin tanımlanması.
Yoklama programı
Belirli bir amaca yönelik olarak ve belirli bir zaman aralığı için planlanan bir veya daha fazla
yoklama.
Yoklama tavsiyesi
Çarpık giden durumların düzeltilmesi ve yönetim kontrol sitemlerindeki zayıflığın azaltılması
için gerekli aksiyon yönetiminin seyrini tanımlar.
Yoklama tavsiyeleri olumlu ve mümkün olabildiği kadar özgün olmalıdır. Bu tavsiyeler aynı
zamanda gerekli aksiyonları alacak sorumluları da tanımlamalıdır.
0 Comments